Pazar, Haziran 17

Çin Kültüründe Sofra Adabı ve Tabular

Asya'da uzun süre kalacaksanız ya da önemli bir iş yemeği sizi bekliyorsa, Çin usülü sofra adabınızı geliştirmeniz faydanıza olacaktır. Elbette, yabancısı olduğunuz bir kültürde sizden dört dörtlük bir sofra adabı beklenmeyecektir. Ancak temel kurallarını ve tabularını öğrenmek topluluk içinde kurtarıcınız olabilir. 

Unutmayın, Çin sofra adabı batı kültüründen farklı prensipler ve kurallardan oluşur. Bu kural ve prensipler sofrada oturma şeklinden başlar ve hesabın ödenmesine dek devam eder. Kıracağınız potlar karşısında gülümseyen ifadeler kaybolmayacaktır ama sizinle ilgili izlenimlerini kesinlikle etkileyecektir. Bu nedenle aşağıda temel prensiplere göz atmanızı tavsiye ederim. Emin olun yararını göreceksiniz.
  • Öncelikle saygılı olun. Her ne kadar Çin kültüründe size anlayış, saygı ve misafirperverlik gösterilecekse de sizden de aynı şekilde saygı beklenir. Özellikle yaşlılar, öğretmenler ve anne-babalar Çin hiyerarşisinde önemlidir. 
  • Yemeğe başlamak için ev sahibini bekleyin. Çünkü daveti veren kişinin yemek öncesinde birkaç cümle etmesi ve ''buyrun'' demesi adettendir. Aksi takdirde bu saygısızlık olarak değerlendirilebilir ve memnuniyetsizlik yaratabilir. Masaya ilk olarak ev sahibi kişi oturur ve misafirler ancak davet edildikten sonra masadaki yerini alır. Onur konuğu genellikle ev sahibinin sağına oturur.
  • Yuvarlak yemek masası tercih edilir. Çin yeme-içme kültüründe yuvarlak yemek masası her zaman kare veya dikdörtgen masalara tercih edilir. Böylece masadaki herkes birbirinin yüzünü görme ve ilgilenme imkanı bulur.
  • Masa düzenine dikkat edin. Tipik bir Çin yemeğinde önünüzde bir küçük kase, çayınız için fincan, çubuklar ve yemek kaşığı bulunur. Yemekler ortada servis edilir. Masanın ortasında genellikle dönen bir platform olur. Bu kısma servis yapılacak tüm yemekler koyulur. Masanın kenarlarına ise davetlilerin tabakları koyulur. Masaya konulan yemeklerin düzeninden ana yemek mi yoksa yan yiyecekler mi olduğunu anlayabilirsiniz. En ortada ana yemekler ve kenarlarda meze ve yan yemekler bulunur. Yemeklerde eğer dekorasyon varsa, en güzel yüzü daima masadaki misafirlere veya en itibarlı kişilere dönük olur. 
  • Davetliyseniz yemeklere kompliman yapmalısınız. Servis düzeni soğuklarla başlar. Çift sayıda ve genellikle 8 ya da 10 çeşit aperatif servis edilir. Arkasından çorba servis edilir. Çorbadan sonra dekore edilmiş bir et yemeği ana yemek olarak sunulur. Bununla birlikte Pekin ördeği, tavuk, istakoz, deniz tarağı ve domuz gibi başka ana yemekler de gelir. Arada küçük tatlılar da servis edilir. Kapanış ise genellikle bütün bir balık ile yapılır. Eğer davetli siz iseniz yemeklerden övgüyle söz etmeniz beklenir.
  • Tabaklardan yemeğinizi almadan önce, alacağınız parçaya karar verin. Asla tabağın başında özel bir parça seçmeye çalışmayın. Hangi parçayı alacağınıza önceden karar verin ve doğrudan ona uzanın. Masada size yakın olan tabakları tercih edin ve tabağınıza aldığınız şeyleri bitirin.
  • Chopsticks yani Çin yemeği çubukları ile yemeye çalışın. Öncelikle bilmelisiniz ki yemekler çubukla yenebilecek şekilde tasarlanmıştır. Yani gerçekten Çin yemeği yiyorsanız çubuk ve kaşık haricinde başka bir araca ihtiyacınız olmayacaktır. Kaşıklar yalnızca çorbalar için kullanılır. Bazı yemekler elle de yenebilir. Chopsticks Çin tarihinde ve kültüründe önemli bir yer de tutmaktadır. Düğünlerde ve diğer kutlamalarda şanslı hediyeler olarak sunulabilmektedir. Çubuklar solak olsanız bile sağ elle tutulur. Bu kural, masada yakın oturan kişilerin çubuklarının birbirine dokunmasını engellemek içindir.
  • Çubukları amacının dışında kullanmayın. Hiçbir zaman mimik ve jestlerinizin bir uzantısı olarak çubukları kullanmamalı ve masadaki eşyaları çubukla oynatmamalısınız.
  • Çubuklarınızı çatal gibi kullanmayın. Yemeğe çubuk saplanması uygun bir davranış değildir. Yalnızca büyük parçaları ayırmanız gerektiğinde çubukları kullanabilirsiniz.
  • Çubuklarınızı pirinç kasenize vurmayın. Çin kültüründe dilenciler pirinç kasesine vurarak dilenirler. Bu nedenle sizin bu hareketi yapıyor olmanız hoş karşılanmaz.
  • Asla ve asla, çubuklarınızı pirince saplamayın. Çubuklarınızı kullanmadığınızda tabağınıza yatay bir biçimde bırakın, dikey bırakılması hoş karşılanmayacaktır. Çünkü dikey olan çubuklar Çin geleneğinde atalarına ve ölmüşlerine sunulan tütsüleri temsil eder. Sapladığınız anda bilin ki bu ''ultimate faux pas'' yani ileri derecede gaftır.
  • İçeceklerin seçimini misafir yapmaz. Batı kültürünü bu noktada unutun. Özellikle alkollü içecekler konusunda ev sahibi karar verir. Şarap bardakları her servis öncesinde doldurulur ve zaman zaman masada içki üzerinden tatlı meydan okumalar yapılabilir.
  • İçeceklerin servisini misafir yapmaz. Çin yemeğinde genellikle çay, bira ya da damıtılmış alkollü bir içecek yer alır. İçeceklere en yakın oturan kişi - genellikle de masanın hiyararşisinde daha aşağıda olan kişidir - servisi yapar. Restoranlarda bu görevi servis elemanları devralır. İçeceğiniz doldurulduğunda teşekkür edilmesi adettendir. Eğer restoranda iseniz ve servis elemanı içeceğinizi dolduruyorsa, masaya işaret ve orta parmağınızın eklemleriyle hafifçe tıklatın. Bu da teşekkür yerine geçecektir.
  • Çaydanlığın ağzının kimseye dönük bırakılmadığından emin olun. Yeşil çay olmadan Çin yemeği düşünülemez. Genellikle porselen ya da cam olarak tercih edilen çaydanlık, masadan dışarıya dönük bir şekilde yerleştirilmeli asla birini işaret etmemelidir.
  • Yeme temponuzu masadakilere göre ayarlayın. Ahenk önemlidir. Yemeğinizi uzatmak ya da hızlı bitirmek hoş karşılanmayacaktır.
  • Yemek esnasında sigara içmeyin.  
  • Kadeh kaldırmak adettendir, riayet edin. Yemeğin başında ve herkesin içeceği hazır olduğunda ev sahibi kadeh kaldırır. Daha sonraki kadeh kaldırma masadaki en yaşlı ya da kıdemlisi tarafından gelir. Kıdemli kişi de kadeh kaldırdıktan sonra rahatlıkla siz de kadeh kaldırabilirsiniz, ancak ısrarlı olmayın. Ayrıca unutmayın, biri size kadeh kaldırırsa, yeme-içmeyi bırakıp karşılık vermelisiniz.
  • Kürdan kullanmanız gerekirse bir elinizle ağzınızı kapatın.
  • Davetli iseniz hesap ödemeye kalkışmayın. Bunun teklifi bile ev sahibi için utanç kaynağı olabilir veya hakaret sayılabilir. Çin restoranlarında hesap ödemek için mücadele etmek hoş karşılanmaz. Biz Türk'lerin en çok bu kurala dikkat etmesi gerektiğini düşünüyorum.
  • İş seyahatlerinde iş arkadaşınızla hesabı paylaşabilirsiniz. Bu durum garip karşılanmaz. Ancak yine de hesabı bir kişinin ödemesi, diğerinin ise bir sonraki yemeği ya da yemek tutarında bir aktivitenin faturasını ödemesi daha doğru olacaktır.
Bahsettiğimiz bu kurallar geleneksel bir yemek için bütünüyle geçerlidir. Gayri resmi ortamlarda ise daha rahat davranabilir ve bazı kuralları göz ardı edebilirsiniz.

İlgili diğer yazılar:

Singapur'da isim ve ünvanlar
Kültür şoku nedir?
İlginç bir yasak: Sakız

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder